Co jest mediacja?
Mediacja to rozmowa dwóch skonfliktowanych stron w obecności neutralnego mediatora. Rozmowa która prowadzi strony do zawarcia ugody a dzięki temu prowadzi do wypracowania rozwiązania które będzie satysfakcjonowało obie strony.
Mediacja jest dobrowolnym, poufnym i niesformalizowanym pozasądowym postępowaniem w sprawach, w których możliwe jest zawarcie ugody, prowadzone między stronami (uczestnikami) określonego sporu przez osobę trzecią – bezstronnego mediatora celem doprowadzenia do ugodowego rozwiązania tego sporu.
W sprawach karnych mediacja ma na celu naprawienie wyrządzonych przestępstwem szkód materialnych i moralnych, pozwala także pokrzywdzonemu na wyrażenie jego uczuć, oczekiwań i potrzeb, natomiast sprawcy pozwala przejąć odpowiedzialność za skutki przestępstwa a tym samym podjąć odpowiednie działania.
Mediacja sprzyja także trwałemu zakończeniu konfliktu lub jego załagodzeniu.
Jakie są zasady mediacji?
Wyróżniamy kilka koronnych zasad mediacji:
a) dobrowolność – oznacza ona że strony dobrowolnie wyrażają zgodę na udział w postępowaniu mediacyjnym. Zgoda może być cofnięta na każdym etapie trwania mediacji, przez każdą ze stron, o czym należy je na wstępie poinformować. Wobec uczestników postępowania mediacyjnego nie może być stosowana jakakolwiek forma presji czy nacisku odnośnie udziału w mediacji.
b) bezstronność – strony mediacji mają równe prawa i powinny być traktowane jednakowo.
c) poufność – przebieg postępowania mediacyjnego objęty jest tajemnicą,
d) neutralność – mediator nie może narzucać stronom własnych propozycji rozwiązań sporu, porozumienie jest wypracowywane przez strony. Mediatorowi nie wolno czerpać żadnych korzyści z tego, co jest przedmiotem negocjacji pomiędzy uczestnikami ani też z faktu, sposobu lub formy zawarcia ugody.
e) akceptowalność – strony muszą zaakceptować osobę mediatora i jego pomoc w dochodzeniu do porozumienia. Mogą również na początku mediacji uzgodnić z mediatorem reguły mediacji, których następnie w toku mediacji powinny przestrzegać.
Jaki jest cel mediacji?
Celem mediacji jest wypracowanie rozwiązania satysfakcjonującego strony konfliktu, a nie ustalenie, kto ma rację w sporze. Mediacja służy załagodzeniu lub wygaszeniu konfliktu istniejącego między stronami, co jest tym łatwiejsze do osiągnięcia, że osoby dotychczas pozostające w konflikcie są równouprawnionymi partnerami w rozmowie, w poszukiwaniu rozwiązania dzielącego ich sporu. Nikt nie może narzucać stronom sposobu rozwiązania sporu, to strony są odpowiedzialne za wynik mediacji.
Jakie są zalety mediacji?
Mediacja prowadzi do ostatecznej likwidacji sporu – orzeczenie sądowe autorytatywnie rozstrzyga spór, ale nie zawsze go rozwiązuje w sposób akceptowany przez strony, co sprawia, że nie znikają problemy stanowiące przyczynę konfliktu.
Mediacja istotnie skraca czas konfliktu eliminując konieczność prowadzenia postępowań sądowych, poddawania się długotrwałym, sformalizowanym, rygorystycznym i nie zawsze zrozumiałym procedurom, prowadzenia dowodów, wnoszenia środków odwoławczych od wydanych orzeczeń, prowadzenia egzekucji. W przypadku mediacji umownej czas trwania zależy od woli stron, a w przypadku mediacji wynikającej z postanowienia sądu lub w sprawach nieletnich nie powinna trwać dłużej niż 6 tygodni. W przypadku pozostałych spraw nie powinna trwać dłużej niż miesiąc, jednak na zgodny wniosek stron może być przedłużana.
Mediacja daje możliwość kontroli nad efektem końcowym jakim jest wypracowana ugoda. W przypadku orzeczenia sądu nie zawsze interes strony sporu zostaje zrealizowany.
Mediacja znacznie obniża koszty sporu, gdyż koszt mediacji to wynagrodzenie mediatora, natomiast koszty wynikające z postępowania sądowego są związane z uiszczeniem opłaty sądowej związanej z wniesieniem sprawy lub składaniem środków odwoławczych, kosztami postępowania dowodowego, opiniami biegłych lub instytutów naukowych, kosztami pomocy prawnej – wynagrodzenia pełnomocników czy kosztami egzekucyjnymi.
Mediacja przerywa bieg przedawnienia roszczenia co oznacza, że wszczęcie i prowadzenie mediacji nie stanowi ryzyka braku późniejszej możliwości dochodzenia żądania na drodze sądowej.
Mediacja, a dokładniej zatwierdzona przez sąd ugoda mediacyjna ma moc ugody sądowej, oznacza to, że nie można się z niej wycofać w sposób dowolny, a w przypadku braku jej realizacji może zostać opatrzona w klauzulę wykonalności i zostać zrealizowana na drodze przymusu państwowego przez organ egzekucyjny.
Wszczęcie mediacji
Ze skierowania sądu
Sprawa do mediacji może być skierowana przez Sąd rozpoznający sprawę dając w ten sposób szansę stronom na zawarcie ugody. Sąd może skierować sprawę do mediacji na każdym etapie postępowania.
Klauzula mediacyjna
Strony mogą zawrzeć w umowie klauzulę o poddaniu pod rozstrzygnięcie wszelkich sporów wynikłych na tle wykonywania umowy w drodze mediacji. Wówczas w przypadku ponownego konfliktu sprawa trafia do mediacji.
Na podstawie umowy cywilno-prawnej
Postępowanie inicjuje złożenie wniosku o wszczęcie mediacji przynajmniej przez jedną ze stron. Mediacja może być poprowadzona, gdy obie strony wyrażą zgodę jej wszczęcie i kontynuowanie.
Katalog spraw
Mediacja może dotyczyć sporów powstałych w wyniku każdego popełnionego przestępstwa i czynu zabronionego, popełnionego przez nieletniego, wszelkich konfliktów małżeńskich lub rodzinnych oraz spraw cywilnych, pracowniczych i gospodarczych, w których prawo dopuszcza zawarcie ugody. Poniżej kilka przykładów, gdzie mediacja jest bardzo pomocna.
- sprawy gospodarcze: o zapłatę, odszkodowanie, wykonanie umów/ w tym z zakresu prawa zamówień publicznych, roszczenia wspólników i akcjonariuszy przeciwko spółkom, ustalenie obowiązków w ramach konsorcjum, rozwiązanie spółki cywilnej, spory budowlane
- sprawy prawa pracy: spory pomiędzy pracodawcą a pracownikiem, pomiędzy pracownikami, zespołami, wydziałami, menadżerami, konflikty w organach spółki, spory zbiorowe, roszczenia związków zawodowych a także wszystkie inne sprawy, w których jest możliwe zawarcie wykonalnej ugody
- sprawy rodzinne: podział majątku wspólnego, opieka na dziećmi, wysokość alimentów, rozwody
- sprawy z zakresu prawa cywilnego: ustanowienie drogi koniecznej, podział spadku, sprawy konsumenckie, konflikty z developerami, zachowek, sposób korzystania z nieruchomości wspólnej, ustanowienie służebności, roszczenia z najmu,
